डिसेंबर महिन्यात थंडीचा जोर वाढल्याने नाशिकच्या निफाड तालुक्यातील नांदूरमधमेश्वर पक्षी अभयारण्यात परदेशी पाहुण्यांचा किलबिलाट घुमू लागला आहे. दूरदेशातून हजारो किलोमीटरचा प्रवास करीत शेकडो जातीचे स्थलांतरित पाणपक्षी नांदूरमध्यमेश्वर पक्षी अभयारण्यात डेरे दाखल झाले आहेत.
पक्ष्यांच्या जलक्रीडा, त्यांना भक्षग्रहण करताना पाहणं, त्यांनी एकमेकांना साद घालण्यासाठी दिलेला मंजुळ आवाज ऐकण्याचा विलक्षण अनुभव घेण्यासाठी नांदूरमध्यमेश्वरच्या कुशीत शिरत इथल्या अनोख्या पक्षीविश्वाची सफर करण्यासाठी पक्षीप्रेमींची पावले आपोआपच या अभयारण्याकडे वळू लागली आहेत. युरोप खंडासह श्रीलंका, म्यानमार, बांगलादेश, पाकिस्तान, हिमालय, काश्मीर या भागातून अनेक जातींचे प्रवासी पक्षी हजारो किलोमीटरचे अंतर पार करीत इथल्या दलदली जालाशायांवर दाखल झाले आहेत.
आतापर्यंत इथे सर्वसाधारणपणे ग्रासलँड आणि वेटलँड मिळून २४० ते २५० वेगवेगळ्या जातीच्या पक्षांची नोंद करण्यात वनखाते व पक्षी निरीक्षकांना यश आले आहे.या पक्षांचे इथं नोव्हेंबरमध्ये आगमन होते आणि ते जवळपास फेब्रुवारीपर्यंत वास्तव्याला असतात. गेल्या काही वर्षात वनखात्यानं इथं काही सुधारणा केल्या आहेत. त्यात प्रामुख्यानं पक्षी निरीक्षणासाठी काही लोखंडी व आरसीसी मनोरे उभे करण्यात आले आहेत. पक्षी निरीक्षकांसाठी मुक्कामाची तात्पुरती सुविधाही वनखातं पुरविते. आजमितीला कोट्यवधी रुपये खर्चून नव्यानच इथं पक्षी माहिती केंद्राची निर्मिती करण्यात आली आहे. नांदूरमधमेश्वर धरणाच्या भिंतीसामोरील बाजूस मोठ्या दिमाखात उभं असलेल्या या माहिती केंद्रात पक्षांच्या प्लास्टर ऑफ पँरिसच्या सुबक आकृत्या साकारण्यात आल्या आहेत.
वनखात्याच्या वतीने इथे जलाशयाच्या कडेला असणाऱ्या मनोऱ्यापर्यंत जाण्यासाठी पायवाटा तयार करण्यात आल्या आहेत. अलीकडच्या काळात येथील स्थानिक तरुणांनी येथे येणाऱ्या पक्षांची माहिती गोळा केली असून, पर्यटकांना ती उपयुक्त ठरत आहे. खरतरं नांदूरमध्यमेश्वर हे अभयारण्य पक्षांसाठी एक उपयुक्त ठिकाण आहे. मात्र, पक्षांना पाहण्यासाठी येणाऱ्या पर्यटकांसाठी येथे सुविधा अपूर्ण असल्याने पक्षाचं जवळून निरीक्षण करणं त्यांचा अभ्यास करणं येथे कठीण होऊन बसले आहे. भरतपूरच्या वनखात्यानं अतिशय नियोजित पद्धतीनं तिथल्या जलाशयांच्या मधोमद पायवाटा तयार केल्या आहेत. तिथल्या स्थानिक तरुणांना पक्षांची माहिती देऊन प्रशिक्षित करण्यात आले आहे. हे गाईड येणाऱ्या पर्यटकांकडून ताशी सत्तर ते शंभर रुपये दर आकारून सायकल रिक्षातून अभयारण्याची सफारी घडवून आणतात. पक्षी निरीक्षण अगदी जवळून होत असल्यामुळे देशविदेशातील पर्यटक भरतपूर गाठतात. नांदूरमधमेश्वर पक्षी अभयारण्य हे भरतपूरच्या तोडीचं किंबहुना त्याहूनही सरस ठराव इतक्या ताकदीच असतांना या ठिकाणी येणाऱ्यांना जवळून पक्षी दर्शन व्हावं याची कोणतीच सुविधा नसल्याने स्थानिकांसह विदेशी पर्यटक इकडे फिरकतच नाही.
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट
