कसमादे परिसरातील अर्थव्यवस्थेला सुवर्णयुग आणणाऱ्या डाळिंब पिकाने शेतकऱ्यांचा पुरता कणा मोडला आहे. डाळिंबाच्या पिकांवर अधिराज्य गाजविणाऱ्या शेतकऱ्यांना याच डाळिंबाने मातीमोल करण्याचाही जणूकाही विडाच उचल्याचे दिसत असून, कसमादेतून डाळिंब पीक हद्दपार होऊ लागले आहे.
बागलाण, कळवण, देवळा, मालेगाव, सटाणा या पंचक्रोशीतील शेतकऱ्यांना एकेकाळी डाळिंब पिकाने मोठा हात दिला. एकरी लाखो रुपयांचे उत्पादन घेवून शेतकऱ्यांची आर्थिक सुबत्ता मजबूत केली. डाळिंब पिकामुळे ग्रामीण भागाला आर्थिक झळाळी मिळाल्याने सोनेरी किनार लाभली. ग्रामीण जीवनाचे नंदनवन झाले. बहुतांश शेतकऱ्यांच्या आर्थिक सुबत्ता वाढवून दुचाकीवरून चारचाकी, घराऐवजी फार्महाऊस संकल्पना रूजू लागली. दोन पैसे हातात खेळावयास मिळू लागल्याने शेतकऱ्यांना अच्छे दिन दिसू लागले होते. तत्कालीन काँग्रेस-राष्ट्रवादीच्या आघाडी सरकारने देखील डाळिंब उत्पादकांना वेळोवेळी हात दिल्याने खऱ्या अर्थाने शेतकऱ्यांच्या पाठीवर मायेचा हात फिरविला होता. यामुळेच की काय बागलाण, कळवण, देवळा, मालेगाव परिसरातील डाळिंब पिकाचे वाढते कार्यक्षेत्र बघून तत्कालीन शासनाने लखमापूर (ता. बागलाण) येथे डाळिंब संशोधन केंद्र मंजूर करून घेतले.
या परिसरात मोठ्या प्रमाणात राहुरी कृषी विद्यापीठाचे संशोधक व शास्त्रज्ञांना आणून डाळिंब उत्पादक शेतकऱ्यांच्या गरजा, समस्यांवर उपाय शोधून मार्ग काढले. डाळिंब उत्पादक शेतकऱ्यांना विशेष पॅकेजची व्यवस्था करून जुन्या बागा काढून नवीन बागांची लागवड केली होती. डाळिंब उत्पादकांसाठी माती व पाणी परीक्षणांची प्रक्रिया पूर्ण करून गुणवत्तापूर्ण डाळिंब निर्मितीसाठी विशेष योगदान दिले.
अनेक गावांत मिटले नामोनिशाण
कालांतराने याच डाळिंब पिकांने तेल्या व मर रोगा सारखे विचित्र आजार पुढे आल्याने डाळिंब बागा नेस्तनाबूत होण्याचा मार्ग खुला झाला. पूर्वी साथींच्या आजारामुळे गावेच्या गावे नेस्तनाबूत होण्याची माहिती जेष्ठ मंडळी सांगत असत. अगदी त्याच धर्तीवर आता डाळिंबावरील तेल्या व मर रोगामुळे गावेच्या गावेच्या या फळपिकाला हद्दपार करू लागले आहेत. तेल्या रोग तर संपूर्ण फळ तयार झाल्यावर रात्रीतून त्याचे परिणाम दिसू लागल्याने तोंडाशी आलेला घास यामुळे हिरावू लागला आहे.
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट
