pravin.bidve@timesgroup.com
Tweet : BidvePravinMT
एचआयव्हीबाधित गर्भवती महिलेकडून तिच्या बाळाला एचआयव्ही संक्रमणाची शक्यता अधिक असली तरी एकात्मिक सल्ला व मार्गदर्शन केंद्रांना (आयसीटीसी) हे संक्रमण रोखण्यात यश येऊ लागले आहे. अचूक तसेच वेळेत निदान आणि त्वरीत उपचारांमुळे एचआयव्हीबाधित महिलाही निरोगी आणि सुदृढ बालकांना जन्म देत असून, हे प्रमाण तब्बल ९७ टक्क्यांपर्यंत पोहोचले आहे. त्यामुळे एचआयव्हीग्रस्त मातांनीही आपल्या निरोगी बाळासाठी जगण्याचा आशावाद उमलू लागला आहे.
एचआयव्ही एड्स या आजारावर परिणामकारक औषधे उपलब्ध होऊ लागल्याने एचआयव्हीग्रस्तांचे आयुर्मान वाढू लागले आहे. परंतु, रुग्णाला एचआयव्हीमुक्त करणारे कोणतेही औषध अद्याप विकसित होऊ शकलेले नाही. त्यामुळे एचआयव्हीबाधित व्यक्तीला या आजाराची आयुष्यभराची सोबत होते. गर्भवती माता एचआयव्हीबाधित असेल तर तिच्या होणाऱ्या बाळाला या आजाराची लागण होण्याची शक्यता अधिक असते. त्यामुळेच गर्भवती मातांच्या समुपदेशनासह एचआयव्हीशी संबंधित तपासण्या करवून घेण्यास आरोग्य यंत्रणेच्या एकात्मिक सल्ला व मार्गदर्शन केंद्रांनी प्राधान्य दिले आहे.
गर्भवती महिला सरकारी किंवा खासगी हॉस्पिटल्समध्ये तपासणीसाठी आल्यानंतर त्यांच्या विविध तपासण्या करण्यात येतात. यामध्ये एचआयव्ही तपासणीचाही आग्रह धरला जातो. इतकेच नव्हे तर एचआयव्हीची तपासणी का गरजेची आहे, याबाबत समुपदेशनही करण्यात येते.
२०१४-१५ ते २०१७-१८ या चार वर्षांत हजारो गर्भवती महिलांची तपासणी करण्यात आली. त्यामध्ये ३२१ गर्भवती महिलांना एचआयव्हीची लागण झाल्याचे स्पष्ट झाले. एड्समुळे धास्तावलेल्या अशा महिलांना धीर देत त्यांचे समूपदेशन केले जाते. त्यांच्या होणाऱ्या बालकाला एचआयव्ही संसर्गापासून वाचविण्यासाठी तत्काळ एआरटी सेंटरच्या (विषाणू विरोधी उपचार केंद्र) माध्यमातून औषधोपचार सुरू करण्यात येतात. अशा रुग्णांची पूर्वी 'सीडी फोर' तपासणी करून उपचाराची दिशा ठरविली जात असे. परंतु, उपचारांना प्राधान्य असल्याने 'सीडी फोर' तपासणीत वेळ न घालविता तातडीने औषधोपचारांना महत्त्व दिले जाऊ लागले आहेत.
आईकडून बाळामध्ये एचआयव्हीचे संक्रमण थोपविण्यासाठी संबंधित रुग्णामधील व्हायरल लोड कमी करणे आवश्यक असते. त्या पद्धतीच्या औषधोपचारांमुळे व्हायरल लोड कमी होण्यासही मदत होत आहे. औषधांमुळे बाळास एचआयव्ही होण्याचे प्रमाण ९० टक्क्यांपेक्षा कमी होते. बाळ १८ महिन्यांचे होईपर्यंत त्यांची नियमित तपासणी केली जाते. त्यामुळे नवजात अर्भकांमध्ये एचआयव्हीचे संक्रमण रोखण्यात यश येऊ लागल्याची माहिती एकात्मिक सल्ला व मार्गदर्शन केंद्रांच्या सूत्रांनी दिली आहे.
प्रत्येक गर्भवती महिलेने एचआयव्ही तपासणीचा आग्रह धरायला हवा. एचआयव्हीची लागण झाली असल्यास एआरटी सेंटरद्वारे अशा महिलांवर तत्काळ औषधोपचार सुरू करण्यात येतात. एकात्मिक सल्ला व मार्गदर्शन केंद्राने अशा संसर्गाचे प्रमाण शुन्यावर आणण्याचे आमचे उद्दिष्ट असून, याकामी गर्भवती महिला आणि त्यांच्या कुटुंबीयांचे सहकार्य आवश्यक आहे.
- योगेश परदेशी, जिल्हा कार्यक्रम अधिकारी एडस निर्मूलन विभाग
वर्ष .................................................................एचआयव्हीबाधित गर्भवती.............................एचआयव्हीग्रस्त अर्भके
२०१४-१५.................................................................८१.................................................................७
२०१५-१६.................................................................९४.................................................................२
२०१६-१७.................................................................६०.................................................................१
२०१७-१८.................................................................८६.................................................................२
एकूण.................................................................३२१.................................................................१२
(क्रमश:)