सौरभ बेंडाळे, नाशिक
पर्यटन विकासाला सरकारकडून अधिक चालना मिळत आहे. बदलत्या जीवनशैलीत पर्यटनासाठी पर्यटकांचा ओढा अधिक आहे. देशभरातीलच नव्हे तर जगातील प्रसिद्ध पर्यटनस्थळांना भेटी देण्यासाठी पर्यटक कायम उत्सुक असतात. या पर्यटकांच्या सहली, निवास, आरोग्य, जेवण यांसह इतर महत्त्वांच्या बाबींचे नियोजन अतिशय उत्तम करावे लागते. यासाठी टुरिस्ट मॅनेजमेंट कंपन्यांची संख्या वाढत आहे. या व्यवसायाला आणि पर्यटनाला आता टुरिझम अँड हॉस्पिटॅलिटी अभ्यासक्रमातून अधिक गती मिळणार आहे.
सरकारच्या स्किल डेव्हलपमेंट योजनेच्या अंतर्गत यूजीसीच्या मान्यतेनुसार नाशिक जिल्ह्यातील पाच कॉलेजांमध्ये टुरिझम अँड हॉस्पिटॅलिटी मॅनेजमेंट अभ्यासक्रम सुरू होत आहे. पुढील काही महिन्यांत या कॉलेजांमध्ये हा अभ्यासक्रम सुरू होत आहे. आर्टस, कॉमर्स किंवा सायन्स विभागातून बारावी उत्तीर्ण विद्यार्थी या अभ्यासक्रमासाठी प्रवेश घेऊ शकणार आहेत. त्यामुळे पर्यटन क्षेत्रात करिअरच्या अनेक संधी विद्यार्थ्यांना उपलब्ध होणार आहेत. यापूर्वी बारावीनंतर पर्यटन विषयात पदवी घेण्यासाठी विद्यार्थ्यांना सर्टिफिकेट डिप्लोमा हा एकमेव पर्याय होता. शहरातील केटीएचएम कॉलेज आणि पंचवटी कॉलेजमध्ये पर्यटन अभ्यासक्रमावर आधारित सर्टिफिकेट डिप्लोमाचा अभ्यासक्रम आहे. अनेक विद्यार्थी या अभ्यासक्रमाचे शिक्षण घेत आहेत. मात्र, पदवी अभ्यासक्रमाचे शिक्षण फक्त एचपीटी कॉलेजमध्ये घेता येत होते. याच्या जोडीला क्रेडिट सिस्टिमवर आधारित टुरिझम अँड हॉस्पिटॅलिटी मॅनेजमेंट अभ्यासक्रमातून विद्यार्थ्यांना पदवी घेता येणार आहे. पदवीच्या माध्यमातून ट्रॅव्हल कंपन्यांमध्ये विद्यार्थ्यांना चांगल्या पगाराची नोकरी करता येणार आहे. त्याशिवाय स्वतःची ट्रॅव्हल कंपनी किंवा पर्यटक गाइड म्हणून विद्यार्थ्यांना काम करता येणार आहे. सध्या ट्रॅव्हल टुरिझमच्या पदवी आणि डिप्लोमाचे शिक्षण घेत विद्यार्थी ट्रॅव्हल कंपनीमध्ये मोठ्या प्रमाणावर कार्यरत आहेत. अनेक नव्या ट्रॅव्हल कंपन्यांमधून विद्यार्थ्यांना नोकरीच्या संधी देण्यात येत आहेत. त्यासोबत महाराष्ट्र पर्यटन विकास मंडळाच्या अंतर्गत सरकारी नोकरीच्या संधीदेखील विद्यार्थ्यांसाठी या अभ्यासक्रमाच्या माध्यमातून खुल्या होणार आहे. या व्होकेशनल अभ्यासक्रमातून पर्यटन व्यवसायाच्या विकासाला अधिक गती मिळणार आहे.
या कॉलेजांमध्ये सुरू होणार अभ्यासक्रम
गोएसो संस्थेचे एचपीटी आर्टस अँड आरवायके सायन्स कॉलेज, नाशिक
मविप्र संस्थेचे कर्मवीर रावसाहेब थोरात कला, वाणिज्य व विज्ञान कॉलेज, वणी
मविप्र संस्थेचे कर्मवरी गणपतदादा मोरे कला, वाणिज्य व विज्ञान कॉलेज, निफाड
मविप्र संस्थेचे कला, वाणिज्य व विज्ञान कॉलेज, नांदगाव
व्ही. एन. नाईक संस्थेचे कला व विज्ञान कॉलेज, दिंडोरी
ट्रॅव्हल अँड टुरिझमची पदवी घेतल्यानंतर अनेक ट्रॅव्हल कंपन्यांमध्ये विद्यार्थ्यांना चांगल्या पगाराची नोकरी मिळत आहे. विद्यार्थ्यांना परदेशी भाषेचे ज्ञान असल्यास अधिक चांगल्या संधी उपलब्ध होतात. करिअरचा नवा पर्याय म्हणून विद्यार्थी या क्षेत्राकडे पाहत आहेत.
- डॉ. दत्तात्रय हरपळे, समन्वयक, ट्रॅव्हल टुरिझम विभाग, एचपीटी कॉलेज
नोकऱ्यांचे प्रमाण कमी होत आहे. पण, ट्रॅव्हल टुरिझम क्षेत्रात करिअरच्या अनेक संधी विद्यार्थ्यांना उपलब्ध होत आहेत. स्वतःचा व्यवसाय सुरू करण्याच्या दृष्टीने पर्यटन क्षेत्रातील पदवी विद्यार्थ्यांसाठी लाभदायक असणार आहे.
- डॉ. पी. एस. कुदनर, समन्वयक, ट्रॅव्हल टुरिझम विभाग, मविप्र कॉलेज, वणी