जुने सीबीएस
--
पुरेशा सुविधांची वानवा
म. टा. खास प्रतिनिधी, नाशिक
‘सप्तशृंगगडावर जाण्यासाठी मी या बस स्टँडवर आले आहे. पण, येथील स्वच्छतागृह म्हणावे तसे चांगले नाही. थोडीफार स्वच्छता आहे. पण, सरसकट तीन रुपये घेतले जातात, मग सेवा कोण देणार?’, कीर्ती खैरनार या महिलेचा हा प्रश्नच या ठिकाणच्या सेवेची अधिक माहिती देतो.
जुने सीबीएस येथून दिंडोरी, वणी, सप्तशृंगगड, पेठ, सुरगाणा, कळवण, नंदुरबार, सटाणा, देवळा, साक्री आदी भागात एसटी बसची सेवा दिली जाते. त्यामुळे या बस स्टँडच्या ठिकाणी जवळपास दहा ते पंधरा हजारांहून अधिक प्रवासी ये-जा करतात. यातील निम्म्या महिला प्रवासी गृहित धरल्या, तरी या महिलांसाठी पुरेशी स्वच्छतागृहे उपलब्ध करून देण्यात एसटी महामंडळ सपशेल अपयशी ठरले आहे.
--
तीन रुपयांचा भुर्दंड
स्वच्छतागृहांची देखभाल करण्याचे काम सुलभ या कंपनीला देण्यात आले आहे. या ठिकाणी तीन रुपये दिले, तरच महिलांना आत प्रवेश दिला जातो. पाण्याची मोठी टाकी आत उभारण्यात आली आहे. त्यामुळे केवळ पाचच शौचालये आत आहेत. यातील चारच शौचालये सुरू आहेत, तर एका शौचालय बंद आहे. म्हणजेच तीन रुपये घेऊनही या ठिकाणी अल्प प्रमाणातच सुविधा पुरविली जाते. टँकरने दररोज येथे पाणी आणले जाते. या ठिकाणी दिवसभरात स्वच्छता केली जात असल्याचा दावा ठेकेदार करतात.
--
इतरांचीही भिस्त
जुने सीबीएस परिसरात सार्वजनिक शौचालयच नाही. त्यामुळे या परिसरातील हातगाडीवाल्यांपासून तर दुकानदारांपर्यंत साऱ्यांचीच मदार या स्वच्छतागृहावर आहे. त्यामुळे दिवसाकाठी हजारो महिला या स्वच्छतागृहाचा वापर करताना दिसतात. मात्र, तरीही पुरेशा सुविधांचा अभाव येथे दिसतो.
--
नंदुरबारहून मी या बस स्टँडच्या ठिकाणी आले आहे. मात्र, येथील स्वच्छतागृहाचा दर्जा तितकासा चांगला नाही. पैसे घेतात, मग सुविधा का देत नाहीत?
-सीमा गायकवाड, प्रवासी
-------
मेळा बस स्टँड
--
बसपोर्टऐवजी स्वच्छतागृह द्या!
म. टा. प्रतिनिधी, नाशिक
‘सार्वजनिक स्वच्छतागृहांमध्ये देखभाल व स्वच्छतेच्या नावाखाली पाच पाच रुपये उकळले जातात. परंतु, प्रत्यक्षात स्वच्छतागृहांमध्ये गेल्यास तेथे हवी तशी स्वच्छताही केलेली नसते. दररोज तासन् तास एसटीने प्रवास करावा लागत असल्याने या स्वच्छतागृहांचा वापर करावाच लागतो. परंतु, येथील अस्वच्छतेमुळे तेथे जावेसेदेखील वाटत नाही,’ अशा प्रतिक्रिया मेळा बस स्टँड येथे महिला प्रवाशांनी व्यक्त केल्या.
एअरपोर्टच्या धर्तीवर येथे राज्यातील पहिले वातानुकूलित बसपोर्ट उभारण्याचा भूमिपूजन सोहळा जुलै महिन्यात पार पडला. चौदा कोटी रुपये खर्च करून वर्षभरात हे बसपोर्ट तयार करण्याचे स्वप्न राज्य सरकारने नाशिककरांना दाखविले. मात्र, तीन महिन्यांच्या काळात येथे त्यादृष्टीने हालचाली नाहीत. शिवाय, बस स्टँडवर असलेल्या सुविधांकडेदेखील दुर्लक्षच होत असल्याचे दिसत आहे. मेळा बस स्टँडवर असलेल्या स्वच्छतागृहात सात ते आठ शौचालये आहेत. त्यांचा वापर करायचा असल्यास पाच रुपये आकारणी केली जाते. स्वच्छतागृहांमध्ये जाण्याअगोदरच येत असलेल्या दुर्गधीमुळे अनेकींना तेथे जाणेच नकोसे होते. शिवाय स्वच्छतेच्या नावाखाली केवळ सर्वत्र पाणी टाकून स्वच्छता कर्मचारीदेखील काढता पाय घेतात. त्यामुळे डागाळलेल्या शौचालयांसह खराब भिंती, जळमटे अशी परिस्थिती येथे आहे. पैसे आकारणी केली जात असल्याने किमान सुविधा तरी पुरवाव्यात, अशी माफक अपेक्षा येथे येणाऱ्या महिलांकडून व्यक्त केली जात आहे.
--
टँकरवरच भिस्त
शहरातील सर्वच स्वच्छतागृहांची भिस्त टँकरच्या पाण्यावरच अवलंबून असल्याचे दिसेत. एखादा दिवसदेखील येथे पाण्याचा टँकर आला नाही, तर या स्वच्छतागृहांच्या जवळून ये-जा करणेदेखील कठीण होते, अशी परिस्थिती आहे.
--
व्यवसायानिमित्त शहरभर फिरावे लागते. अशा परिस्थितीत सार्वजनिक शौचालयांचा वापर करण्याशिवाय पर्याय नसतो. परंतु, रोज पैसे देऊन येथे जाणे परवडत नाही. शिवाय, अस्वच्छतेमुळे जावेसेदेखील वाटत नाही.
-प्रमिला जगताप
---------
महामार्ग बस स्टँड
--
स्वच्छतागृहाची वाट दूर
म. टा. प्रतिनिधी, नाशिक
मुख्य बस स्टँडपासून लांबवर आणि असुविधांनी युक्त अशी महामार्ग बस स्टँडवरील स्वच्छतागृहाची स्थिती आहे. अंधार असताना या स्वच्छतागृहाच्या ठिकाणी जाणे महिलांसाठी असुरक्षेचे ठरत आहे. कारण, या भागात दिवे नसल्याने अंधार असतोच, शिवाय प्रवाशांना हे स्वच्छतागृह शोधूनही सापडणे अवघड होते. त्यातच या ठिकाणी आर्थिक लुटीचा प्रकार होत असूनही योग्य ती सुविधा मिळतच नसल्याची महिलांची तक्रार आहे.
शहरातून मुंबई, नगर, शिर्डी अशा अनेक ठिकाणी जाण्यासाठी महामार्ग बस स्टँडवर प्रवाशांची मोठी गर्दी असते. नाशिकजवळील तालुके किंवा शेजारील जिल्ह्यांमधील व्यक्ती, ज्यांना मुंबईसारख्या मोठ्या शहरात जायचे असल्यास त्यांना या बस स्टँडशिवाय पर्याय नसतो. अशा परिस्थितीत नैसर्गिक विधींसाठी किमान सुविधा उपलब्ध असाव्यात, अशी प्रवाशांची अपेक्षा आहे. मात्र, बस स्टँड एकीकडे आणि स्वच्छतागृह दुसरीकडे अशा परिस्थितीमुळे जणू प्रवाशांच्या आरोग्याशीच खेळ होत आहे.
महिला आरोग्याच्या दृष्टीने स्वच्छता ही प्राथमिक बाब आहे. मात्र, नैसर्गिक विधी करण्याची तातडीची गरज उद्भवली, तरी पुरेशा सुविधांअभावी अनेक महिला येथे जाणे टाळतात. बस निघून जाण्याची भीती, बस स्टँडपासून किमान काही मिनिटे चालण्याची सक्ती, शिवाय स्वच्छतागृहाबाहेर गाडीवर बसलेले, गटांनी उभे असलेले पुरुष व स्वच्छतागृहासमोर वाढलेले गवत यामुळे महिलावर्गाला येथे जाण्याची भीती वाटत असल्याचे समोर आले आहे. अशा परिस्थितीमुळे काही महिला पुरेसे पाणीदेखील पिणे टाळतात. याचा परिणाम थेट त्यांच्या आरोग्यावर होत असून, या ठिकाणी स्वच्छता ठेवली जाते, पण पाचपैकी एक शौचालय बंद आहे.
---
सॅनिटरी वेंडिंग मशिन्स नाहीत
बस स्टँडजवळ सहज उपलब्ध होईल असे एकही दुकान नसल्याने मासिक पाळीच्या काळात महिलांची घुसमट होत असून, अशा नाजूक बाबतीत संकोच बाळगत वावरावे लागत आहे. त्यामुळे शहरातील बस स्टँडवरील स्वच्छतागृहांमध्ये सॅनिटरी वेंडिंग मशिन्सची सुविधा आवश्यक असताना त्या पुरविण्यासंदर्भात अद्याप कोणत्याही हालचालींची साधी चिन्हेदेखील नाहीत.
--
अहमदनगर जिल्ह्यातून मी आले आहे. नाशिकला एक-दोन तासांतच कामे करून पुढच्या प्रवासाला निघायचे आहे. बस स्टँडवर स्वच्छतागृह शोधत होते. मात्र, ते बरेच दूर आहे. माझ्यासारख्या वयस्कर बायकांना चालण्याचा त्रास होतो.
-शोभा अहिरराव, प्रवासी
----------
नवीन सीबीएस
--
निम्मी शौचालये बंदच
म. टा. खास प्रतिनिधी, नाशिक
शहरातील अत्यंत वर्दळीच्या असलेल्या नवीन सीबीएस येथील महिला स्वच्छतागृहात सर्रास पाच रुपये घेऊन महिलांची लूट केली जात आहे. येथील निम्मी शौचालयेदेखील बंदच आहेत. मात्र, पैसे आकारूनही या ठिकाणी त्या तुलनेत सुविधांची मात्र येथे वानवा असल्याची स्थिती आहे.
‘माझ्या नोकरीच्या ठिकाणी जाण्यासाठी दररोज मी या बस स्टँडवर येते. पण, रोज पाच रुपये कसे द्यायचे, हा मलाही प्रश्न आहे. म्हणून मी तेथे जाण्याचे टाळते. कधी कधी तर नाईलाजच असतो...’ सुषमा इंगळे या नोकरदार सांगत होत्या. आजच्या आधुनिक आणि वेगाने विकसित होणाऱ्या नाशिक शहरातील मुख्य बस स्टँडच्या ठिकाणी असलेल्या महिला स्वच्छतागृहाची कुणी अशी कल्पनाच केली नसेल. महिला स्वच्छतागृहाच्या ठिकाणी एकूण दहा शौचालये आहेत. यातील तब्बल सहा शौचालये बंद आहेत, तर उर्वरित चार शौचालयांचीही अवस्था म्हणावी तशी चांगली नाही. पाण्याची उपलब्धता असली, तरी स्वच्छतेचा मात्र मोठा अभाव आहे. त्यामुळेच बस स्टँडमधील प्रवाशांनाही दुर्गंधीला सामोरे जावे लागते. आधुनिक स्वरूपाची इमारत या बस स्टँडसाठी उभारली असली, तरी स्वच्छतागृहाची समस्या मात्र भीषण आहे. पैसे दिल्यानंतरच स्वच्छतागृहाच्या आत शिरण्याची व्यवस्था ठेकेदाराने केली आहे. त्यामुळे महिला नकार देण्याचा प्रश्नच नाही. पाच रुपये दिले की मगच प्रवेश मिळतो. आत गेल्यानंतर तेथील अस्वच्छतेमुळे महिलांची मोठीच कुचंबणा होत आहे.
--
‘त्या’ दिवसांत परीक्षाच
मासिक पाळीच्या काळात आधार लाभेल अशी या स्वच्छतागृहाची स्थिती नाही. चेंजिंग रूम किंवा सुरक्षित असे वातावरण नसल्याने या ठिकाणी दररोज येणाऱ्या हजारो महिला प्रवाशांसाठी सुविधा उपलब्ध करून देण्यात एसटी महामंडळ सपशेल अपयशी ठरले आहे.
--
अधून-मधून मी पुण्याला जाते. ‘शिवनेरी’ची सुविधा चांगली आहे. पण, स्वच्छतागृह अतिशय वाईट आहे. चांगले आणि सुरक्षित स्वच्छतागृह उपलब्ध करून देणे अशक्य आहे का?
-संपदा पाठक, प्रवासी
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट
